Η θέση μου για την Συμβολή των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση:

Ζούμε σε μια εποχή που τα πάντα γύρω μας αλλάζουν! Μια εποχή που χαρακτηρίζεται από αλματώδη τεχνολογική πρόοδο και μεγάλα τεχνολογικά επιτεύγματα. Συνέπεια όλων αυτών είναι η αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος σκέφτεται και πράττει. Έτσι, ο μέσος «Δυτικός άνθρωπος» ζει στο κατώφλι του 21^ου αιώνα μια πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο του 20^ου αιώνα: ενεργεί με μεγαλύτερη αυτονομία, πιο γρήγορα και με νέα θεμέλια αποδοτικότητας. Όλοι οι τομείς της ζωής είναι επηρεασμένοι απ' αυτό το πνεύμα της αλλαγής.

Τα τελευταία χρόνια, γίνεται λόγος για ένταξη των νέων τεχνολογιών στο τομέα της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα μέσω των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων.  Η τεχνολογία έχει πολλά να προσφέρει προς όφελος και των μαθητών και των εκπαιδευτικών, αλλά και της κοινωνίας. Οι μέσοι μαθητές θα αποκομίσουν πολλά οφέλη, ενώ οι ιδιοφυίες δεν θα περιορίζονται μόνο στην συγκεκριμένη διδακτέα ύλη, ούτε θα χρειάζεται να ακολουθούν αργούς ρυθμούς προς χάριν μερικών άλλων μαθητών. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα παιδιά με ειδικές ανάγκες θα ανοιχθούν νέοι οπτικοί οδοί, ενώ ο αναλφαβητισμός σε ορισμένες περιοχές θα πάψει να υπάρχει. Αναπόφευκτα λοιπόν,  η συμβολή των νέων τεχνολογιών κρίνεται καθοριστικής σημασίας στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Ως εκπαιδευτικός, θεωρώ απαραίτητη την ένταξη τους στον τομέα της εκπαίδευσης.

Ο υπολογιστής, δεν πρόκειται να παραγκωνίσει ούτε το βιβλίο, ούτε τους δασκάλους. Αντίθετα, η εισβολή των υπολογιστών στις τάξεις συμβάλει ώστε οι μαθητές να έχουν πρόσβαση σε νέες πηγές γνώσης, να έρχονται σε συνεργασία με άλλους μαθητές, και ουσιαστικά να έχουν την δυνατότητα να αποκτήσουν ό,τι θέλουν, από όπου το θέλουν και όποτε το θέλουν, και με μορφή πιο προσιτή σ’ αυτούς, πάντοτε όμως με την βοήθεια και τη καθοδήγηση του δασκάλου  σε ρόλο συντονιστή. Επιπρόσθετα, συμβάλλουν στην εξ αποστάσεως μάθηση καθώς μέσω αυτών, μπορούν να ζητήσουν πληροφορίες για την σειρά των μαθημάτων, καθοδήγηση πάνω στο μάθημα κ.α. Στην εποχή μας ο άνθρωπος μπορεί εύκολα, γρήγορα και άνετα να «ταξιδέψει» όπου αυτός θέλει, αφού τα μέσα επικοινωνίας εκμηδενίζουν τις αποστάσεις κάνοντας τον πλανήτη μια μικρή γειτονιά. Παράλληλα, η εκπαίδευση γίνεται πιο ενδιαφέρουσα και πιο προσιτή στο κόσμο των παιδιών, αλλά και στις ανάγκες αυτών, μετατρέποντας την σε παιχνίδι, αυξάνοντας την αποδοτικότητα. Το κυριότερο πλεονέκτημα είναι ότι απευθύνεται σε όλους. Καλύπτει κενά, καθοδηγεί σωστά και φέρνει σε επαφή ανθρώπους που βρίσκονται χιλιόμετρα μακριά. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να συνδυάσει τις νέες τεχνολογίες στη μάθηση, παρέχοντας στους μαθητές όλα τα απαραίτητα εφόδια, ώστε να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής (της εποχής τους).
Στο σημείο αυτό, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη για επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Γενικά, πρέπει να γνωρίζουμε με ποιο τρόπο πρέπει να χρησιμοποιείται ένα  τεχνολογικό εργαλείο ή ένα λογισμικό πρόγραμμα. Βάση πρέπει να δοθεί όχι απλά στην χρήση, αλλά στην σωστή χρήση των τεχνολογικά υποστηριζόμενων εργαλείων για να έχουν πραγματική διδακτική αξία. Στη διδασκαλία μας θα πρέπει να χρησιμοποιούμε πρακτικά παραδείγματα ενσωμάτωσης της τεχνολογίας, για να μπορούμε να ενισχύσουμε και να παρέχουμε ανατροφοδότηση στους μαθητές  που θα μαθαίνουν  με τα μέσα αυτά. Επιπρόσθετα, στους μαθητές πρέπει να καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη στη διδασκαλία με ΤΠΕ. Θα πρέπει να γνωρίσουν πως η τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει όχι μόνο ευλογία αλλά και κατάρα. Αν δεν γνωρίζουμε ως εκπαιδευτικοί, αλλά και ως χρήστες τους κινδύνους που εγκυμονούν μπορούμε να οδηγηθούμε σε άκρως αντίθετα αποτελέσματα. Τέλος, θα μας χαρακτηρίζουν ως εκπαιδευτικούς αναλφάβητους και με το δίκιο τους. Αλλά, για να μπορούν να εφαρμοστούν στην πραγματικότητα τα παραπάνω, θα πρέπει το εκπαιδευτικό σύστημα να παρέχει ένα πλούσιο τεχνολογικά υποστηριζόμενο σχολικό περιβάλλον στο οποίο θα  παρέχεται τεχνική υποστήριξη και στο δάσκαλο εφόσον και όταν την χρειαστεί. Τέλος, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι πιθανόν να έχουν να αντιμετωπίσουν και τους τεχνοφοβικούς εκπαιδευτικούς στην απέραντη όχθη.   

Πώς βλέπω τον εαυτό μου σε σχέση με το Θεωρητικό Μοντέλο Διάχυσης Καινοτομιών του Rogers (2003):

Πως αντιλαμβάνομαι την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση;

Αρχικά, ακούγοντας την έννοια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης αντιλαμβάνομαι πως πρόκειται περί κάποιας αλλαγής στην εκπαίδευση. Είναι όμως αυτή η αλλαγή ίδια με τον όρο μεταρρύθμιση; Προφανώς όχι, αφού υπάρχουν διαφορές ανάμεσα τους. 

 Κάθε αλλαγή προϋποθέτει διαρκείς ρήξεις με τις παραδόσεις, τις οικονομικές δομές, πολιτιστικά μορφώματα και μια αλληλεπίδραση της κοινωνικής δομής και των μορφών συνείδησης. Επιπρόσθετα, έχει ιδεολογικές και ιστορικές διαστάσεις. Από την άλλη πλευρά, η μεταρρύθμιση είναι μια κανονιστική έννοια. Χαρακτηριστικά αυτής:

• έκφραση αιτήματος για καινοτομία σε περιστάσεις απειλών των δομών
• παραπομπή στην αναπροσαρμογή των θεσμών, ώστε να ανταποκριθούν στις προσδοκίες μας
• υπαγόρευση δράσεων που εναρμονίζονται με μια ιδεολογία

 Ειδικότερα, αλλαγή σημαίνει τη μετάβαση από μια κατάσταση στην άλλη, όταν αυτή είναι οριστική και πλήρης, ενώ μεταρρύθμιση είναι η μεταβολή του ρυθμού, του τρόπου λειτουργίας και οργάνωσης ενός συστήματος για την επίτευξη καλύτερου αποτελέσματος (Μπαμπινιώτης, 2002, σσ. 121, 1086). Οι όροι αλλαγή, πρόοδος, βελτίωση, εξέλιξη, ανάπτυξη, μεταρρύθμιση είναι πανταχού παρόντες  και αποτελούν βασικές έννοιες στις συζητήσεις που γίνονται στις μέρες μας. Συνεπώς, εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ορίζεται ως η διαδικασία βελτίωσης της δημόσιας εκπαίδευσης, αφού οι πιο πάνω όροι κατέχουν κεντρική θέση στην εκπαίδευση. 

Για να είναι δυνατή αυτή η αναδιοργάνωση και η αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος θα πρέπει να υπάρξουν εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις σε μία ή περισσότερες πτυχές του εκπαιδευτικού συστήματος:

1. Στους στόχους και στους αντικειμενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης.
2. Στη λήψη αποφάσεων, στο σύστημα διοίκησης της εκπαίδευσης και στη δομή της εξουσίας.
3. Στον αριθμό των μαθητών, των εκπαιδευτικών, των διοικητικών στελεχών, στα σχολικά κτίρια.
4. Σε διαδικασίες χρηματοδότησης και διαμόρφωσης του προϋπολογισμού.
5. Στους χρηματοδότες.
6. Στο σύστημα οργάνωσης και μετάβασης των μαθητών στις εκπαιδευτικές βαθμίδες και στα ιδρύματα.
7. Στο αναλυτικό πρόγραμμα.
8. Στην παιδαγωγική: για παράδειγμα, στην ανάπτυξη διαντίδρασης μεταξύ διδασκαλίας και μάθησης.
9. Στην επιλογή και την αξιολόγηση με τη διαμόρφωση κριτηρίων χωριστά για τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, τα διοικητικά στελέχη, κτλ.

 Παρ’ όλα αυτά, όλες οι μεταρρυθμιστικές ενέργειες στην εκπαίδευση δεν  αποσκοπούν στο να αλλάξουν κάποιες θέσεις στα εκπαιδευτικά συστήματα. Επισημαίνεται σχετικά ότι η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και σαν μια συμβολική πράξη, σχεδιασμένη να παρουσιάσει το ενδιαφέρον  μιας ισχυρής ομάδας για την αντιμετώπιση προβλημάτων, χωρίς στην πραγματικότητα να καταβληθούν σοβαρές προσπάθειες για αλλαγές. Έτσι, οδηγούμαστε αμετάκλητα στο συμπέρασμα ότι η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση συνδεόμενη με την πράξη νομιμοποιεί μάλλον τις ενέργειες εκείνων που διαθέτουν πολιτική δύναμη παρά να επιτυγχάνει τη δρομολόγηση ουσιαστικών αλλαγών στην εκπαίδευση.  

Παρατηρήθηκε κατά διαστήματα ότι πολλά καινοτομικά προγράμματα είχαν μικρό αντίκτυπο στο εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτό συνέβαινε γιατί το θεωρητικό υπόβαθρο των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων αδυνατούσε να εφαρμοστεί στην πράξη.  

Στην Κύπρο το υφιστάμενο εκπαιδευτικό σύστημα είναι συντηρητικό και  συγκεντρωτικό και χρήζει άμεσης μεταρρύθμισης και εκσυγχρονισμού.Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση πρέπει να ξεκινήσει από την αμφισβήτηση αναχρονιστικών υποθέσεων. Όλες οι υφιστάμενες «προκαταλήψεις» πρέπει να πάψουν να υφίστανται. Για να υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές στην εκπαίδευση η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου σχολείου, με καθολική επιμόρφωση των εκάστοτε εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα πρέπει να παρουσιάζονται πρόθυμοι να δεχθούν και να υποστηρίξουν την αλλαγή.

Εν κατακλείδι, μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση πρέπει να είναι επικεντρωμένη στην ολοκληρωμένη διαμόρφωση ατόμων που θα γίνουν οι αυριανοί πολίτες μιας χώρας και να διαμορφώνεται σύμφωνα με το πραγματικό περιβάλλον των παιδιών και τις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας, και όχι να στηρίζεται σε θεωρητικό πλαίσιο και νόρμες άλλων χωρών που έχουν διαφορετική κουλτούρα και ιστορία.